Zijn vetten nou gezond, ongezond, of een beetje van beide? In deze blog leer je meer over vetten. Er bestaan verschillende soorten en bronnen van vetten. Vetten hebben vaak een slechte reputatie. Maar wist je dat dit nergens voor nodig is? Vetten zijn namelijk essentieel in een gezond dieet.
Wat is vet?
Vet is een voedingsstof. Je lichaam kan vet als brandstof, bouwstof en reservestof gebruiken. Vet zit in veel etenswaren zoals boter, olie, kaas en vlees.
Verschillende soorten vetten
Er zijn meerdere soorten vetten, deze zijn onderverdeeld in onverzadigde en verzadigde vetzuren. Afhankelijk van hun scheikundige samenstelling. In voedingsstoffen zit meestal een mengsel van deze vetzuren. Sommige voedingsmiddelen bevatten voornamelijk verzadigde vetzuren, terwijl andere voorzien zijn van onverzadigde vetzuren.
Wat is onverzadigd vet?
Onverzadigde vetten zijn de ‘gezonde’ bron van vetten. Waarom zijn onverzadigde vetten gezond? Deze vetzuren verhogen het ‘goede’ HDL-cholesterol. Waardoor deze vetten het risico op hart- en vaatziekten verlagen.
Waarom is onverzadigd vet vloeibaar?
Voedingsstoffen bestaan uit verschillende, heel kleine deeltjes. Deze deeltjes bepalen wat het grote geheel is. Je kunt de kleine deeltjes vergelijken met een puzzel. De kleine deeltjes onverzadigde vetten zijn puzzelstukjes die niet goed op elkaar passen. Hierdoor zijn vetten die veel onverzadigde vetten bevatten vloeibaar of zacht.
Enkele voorbeelden van onverzadigde vetten zijn:
- Vloeibare en zachte margarine/halvarine
- Avocado
- Noten, pitten en zaden
- Vette vis
- Plantaardige olie (zoals bakspray)
- Vloeibare bak- braadproducten
![Gele rijst - Rendang - Tuinerwt Sperziebonen [BULK]](https://www.fuelyourbody.nl/media/webp_cache/catalog/product/cache/0207d083718005072c297393b39accad/3/9/396.jpg.webp "Gele rijst - Rendang - Tuinerwt Sperziebonen [BULK]")
![Gele rijst - Rendang - Tuinerwt Sperziebonen [BULK]](https://www.fuelyourbody.nl/media/webp_cache/catalog/product/cache/6cb8b3615f3ed6b085996e6741013960/3/5/354.jpg.webp "Gele rijst - Rendang - Tuinerwt Sperziebonen [BULK]")
Wat is verzadigd vet?
Verzadigd vet is een type vet dat veel voorkomt in dierlijke bronnen. Over het algemeen wordt verzadigd vet als een ongezonde soort vet gezien. Doordat het ervoor zorgt dat je LDL-cholesterol stijgt, kan het de kans op hart- en vaatziekten verhogen. Verzadigd vet zit in dierlijke producten zoals rundvlees en zuivel. Daarnaast zit het ook in veel koek en gebak.
Enkele voorbeelden van verzadigde vetten:
- Roomboter
- Palmolie
- Kokosolie
- Volle zuivel en kaas
- Vlees van een koe, schaap of geit
- Snacks zoals een kroket of frikandel
- Koek en gebak
Wat is cholesterol?
Cholesterol is een vetachtige stof die je lichaam zelf aanmaakt als bouwstof. Maar er kan een overschot aan cholesterol ontstaan door je dieet, roken en inactiviteit. Dan kan het systeem uit balans raken. Daarnaast kan ook je genen door erfelijkheid een negatieve rol spelen.
Je kunt mogelijk een te hoog cholesterol hebben. Dan loop je een hoger risico op hart- en vaatziekten. Je merkt niks van een te hoog cholesterol. Cholesterol is essentieel voor je lichaam en helpt bij de bouw van cellen, hormonen en vitamine D.
Het gal in je maag, waardoor je vetten kunt verteren, wordt ook met behulp van cholesterol geproduceerd. Cortisol speelt een belangrijke rol bij het verhelpen van inflammatie.
Wat is inflammatie?
Inflammatie is een natuurlijke reactie van je lichaam om letsel, irritatie of ziekte te verhelpen. Het doel hiervan is om schadelijke stoffen te elimineren, beschadigd weefsel te repareren en het lichaam te beschermen.
Je kunt je cholesterol laten meten bij een huisarts. Is je cholesterol te hoog dan kun je dit verlagen door een gezonder dieet, meer beweging, afvallen bij overgewicht en door te stoppen met roken. Hiernaast kan de huisarts een medicijn zoals Statine voorschrijven. Dit medicijn verlaagt het cholesterol, vertraagt het proces van slagaderverkalking en verbetert de binnenwand van de slagaders.
Is cholesterol altijd slecht?
Als je LDL-cholesterol te hoog is, dan kan het dat je slagaders verkalken. Hier merk je niets van, maar het is wel schadelijk. Dit kan onder andere een hartinfarct of andere hart- en vaatziekten veroorzaken.
Wat is LDL-cholesterol?
LDL-cholesterol is het zogenaamde “slechte” cholesterol. Door een overmatige hoeveelheid LDL-cholesterol kun je hart- en vaatziekten krijgen.
Hoe verhoogt verzadigd vet het LDL-cholesterol?
Verzadigd vet zorgt ervoor dat het LDL-cholesterolgehalte in je bloed verhoogt. LDL-cholesterol is het zogenaamde “slechte” cholesterol. Door een overmatige hoeveelheid LDL-cholesterol kun je hart- en vaatziekten krijgen. Zoals een hartinfarct of een beroerte. Over het algemeen merk je er niets van als je een te hoog cholesterolgehalte hebt.
Wat is HDL-cholesterol?
Er zijn twee soorten cholesterol: HDL-cholesterol en LDL-cholesterol. HDL-cholesterol is de goede soort cholesterol. Het zorgt ervoor dat de opgebouwde vetachtige stoffen in je bloedvaten worden afgevoerd. In een gezond dieet zit een goede hoeveelheid HDL-cholesterol. Bij voorkeur eet je meer HDL-cholesterol dan LDL-cholesterol.
Wat zijn transvetten?
Transvetten is een ongezonde soort vet. Waarom is transvet ongezond? Je lichaam heeft de benodigde enzymen niet om transvetten te verteren. Transvet verhoogt net zoals verzadigde vetten het LDL-cholesterolgehalte in je bloed, maar verlaagt tevens ook je HDL-cholesterol. Hierdoor is transvet niet goed voor je gezondheid.
Waar zit transvet in?
Transvetten komen voornamelijk voor in dierlijke producten zoals zuivel en vlees van koeien, schapen en geiten.
Dierlijke bronnen van transvet zijn vandaag de dag de meest voorkomende bronnen van transvetten. Bijvoorbeeld; zuivel zoals melk, kaas en roomboter (waar veel vet in zit). En de dieren die deze producten leveren. Dat zijn koeien, geiten en schapen.
Hier bestaat wel een uitzondering voor: producten waar het vet uit gehaald is bevatten geen of minder transvet. Halfvolle en magere melk bevatten geen transvet, hierdoor zijn ze gezonder.
Wat weten we over transvetten?
Voorheen wist de wetenschap nog niet dat transvetten zo ongezond waren, dus het kwam vaker voor in ons dieet. Pas sinds het eind van de jaren 90 is er meer kennis over transvetten gekomen. Het zat ook in harde margarines, bak- en braadvetten en frituurvetten. Gelukkig is dit tegenwoordig niet meer zo, door een aangepast productieproces komen transvetten hier bijna niet meer in voor.
In de Verenigde Staten werden tot en met 2021 nog steeds veel transvetten als ingrediënt in de samenstelling van voedingswaren teruggevonden. Zelfs tegenwoordig kun je nog enkele producten kopen hier die een hoger aantal transvetten bevatten dan aanvaard (minder dan 1% in de EU).
Transvetten zijn ongezond voor hart en bloedvaten. Na de toename van consumptie van transvetten zijn veel mensen hieraan ziek geworden of gestorven. Lage hoeveelheden consumeren van transvetten is waarschijnlijk niet gevaarlijk. Echter, dit ligt waarschijnlijk anders wanneer je dit op de lange termijn consumeert.
Wat zijn Omega vetzuren?
Omega-3, 6 en 9 vetzuren zijn een groep vetzuren. Deze meervoudig onverzadigde vetzuren bevatten een vetzuur genaamd Alfa Linoleenzuur (ALA). Dit vetzuur valt onder de categorie essentiële vetzuren, dat betekent dat je lichaam deze zelf niet kan aanmaken. Linolzuur uit Omega-6 en Omega-9 vetzuren dragen bij aan de instandhouding van het normale cholesterolgehalte in het bloed.
De andere vetzuren; EPA en DHA kunnen wel door het lichaam zelf worden gemaakt. Omega vetzuren zijn gunstig voor hart- en vaatziekten, artritis en depressies. Je vindt deze vetzuren in vette vis, noten en plantaardige oliën.
Te weinig Omega-3 vetzuren
Een tekort van Omega vetzuren kan klachten met zich meebrengen. Nederlanders eten over het algemeen een dieet vrij laag in vis (de voornaamste bron van Omega vetzuren).
Daarom is het verstandig twee keer per week vette vis zoals zalm, makreel of sardientjes te eten. En waar nodig is te supplementeren met een bron van Omega-3.
Wat is DHA?
DHA en EPA komen uit Omega vetzuren. DHA ondersteunt de conditie van het oog (netvlies). Hiernaast is DHA goed voor de instandhouding van normale hersenfunctie.
EPA helpt voornamelijk om je inflammatie op een gezonde manier te verhelpen. DHA helpt vooral bij de functie van je hersenen en stimuleert daarnaast ook je vruchtbaarheid. DHA is een niet-essentieel vetzuur, dat betekent dat je lichaam het zelf kan aanmaken.
Wat is EPA?
EPA is een soort Omega-3 vetzuur. EPA is goed voor de gezondheid van je hart- en vaatstelsel. Mocht je een te hoog gehalte aan triglyceriden in je bloed hebben. Dan kunnen omega-3 vetzuren zoals EPA en DHA helpen dit te verlagen. Hiernaast heeft EPA ook een gunstig effect op je bloeddruk en werkt het inflammatie verlagend.
Supplementen van Omega vetzuren
Bij het supplement van Omega vetzuren is het belangrijk om te letten op de zuiverheid van het product. Heeft het bedrijf een zuiverheid certificaat? Is het product getest op zware metalen en is het hier ook vrij van?
Over het algemeen is het verstandiger om Omega vetzuren supplementen van plantaardige bronnen te halen. Dit komt omdat uit vis vaker onzuiverheden komen doordat zij hoger staan in de voedselketen. Hierdoor krijgen vissen meer binnen, waardoor de kans op onzuiverheden toeneemt.
Let op de dosering van Omega vetzuren. Zit er een gebalanceerde hoeveelheid DHA en EPA in het product? Zit er ook een goede hoeveelheid per dosering in?
Is kokosnootolie ongezond?
Sommige studies hebben aangetoond dat kokosnootolie ongezond zou zijn. Omdat het een bepaald type cholesterol zou verhogen. Je LDL-cholesterol namelijk. Maar andere onderzoeken spreken dit nog tegen, kokosnootolie zou juist een type vet zijn met veel verzadigde vetten dat wel gezond voor je is.
Onderzoeken hebben aangetoond dat kokosnootolie een bepaald type vetzuren bevat, genaamd middel-keten-triglycerides. Deze zijn gezond voor je en zou ervoor zorgen dat je cholesterol in balans blijft.
We raden aan kokosnootolie gematigd te consumeren. Er komen namelijk veel nieuwe onderzoeken uit en kokosnootolie bevat veel verzadigde vetten. Daarvan weten we dat het ongezond is voor je. Eet ook andere bronnen van vet zoals extra vierge olijfolie, margarine of koolzaadolie.
Waarom is kokosolie gezond?
Kokosolie bestaat voor ongeveer 65% uit MCT (medium chain triglyceriden). Sommige studies hebben aangetoond dat MCT ervoor zorgt dat je metabolisme sneller wordt door deze bron van vet.
Wat zijn MCT’s en LCT’s?
MCT is de afkorting van Medium-Chain-Triglyceriden. Oftewel middel-keten-vetten. LCT’s zijn Long-Chain-Triglyceriden, ook wel lange-keten-vetten genoemd.
In onze voeding is de meest voorkomende soort vetten LCT. Het verschil tussen MCT en LCT vetten zit hem op de manier waarop deze in ons lichaam vervoerd worden. MCT vetten worden namelijk via het bloed vervoerd, terwijl LCT vetten via het lymfevaatstelsel door het lichaam bewegen.
Fuelyourbody streeft erna om de sportgemeenschap te helpen hun doelen te bereiken. Surpass your goals. No excuses. Luidt ons motto. Daarom zijn wij constant bezig om de beste sportmaaltijden, advies en relevante informatie te aanbieden. Dit artikel over vetten is geschreven om meer duidelijkheid over vetten te geven. Een voedingsbron die vaak verkeerd begrepen word. Heb je nog vragen, of wil je meer blogs van Fuelyourbody lezen? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen.